Man/vrouw en huwelijk in het Nieuwe Testament

De evangeliën en de brieven van Paulus en Petrus laten een opmerkelijke verandering zien over man/vrouw en huwelijk. In zijn boek geeft Ad de Bruijne daar op meerdere plekken uitgebreid rekenschap van. Vrouwen krijgen van Jezus en bij de apostelen een prominentere plaats dan in die dagen en in die cultuur gebruikelijk was. Huwelijk en seksualiteit krijgt van Jezus en de apostelen een minder prominente plaats dan in de patriarchale Joodse en Grieks/Romeinse cultuur gebruikelijk was. Het huwelijk wordt door Jezus en de apostelen uit de masculiene/feminiene/patriarchale setting gehaald: het huwelijk is voor één man en één vrouw en die hebben zich op een liefdevolle manier tot elkaar te verhouden. Van de vrouw werd meer initiatief en zelfbewustzijn verwacht dan in het Oude Testament gebruikelijk was en van de man wordt ander huwelijksgedrag verwacht dan in het Oude Testament gebruikelijk was. In de nieuwe schepping op de nieuwe aarde is vermoedelijk geen plaats meer voor eten en drinken -afgezien van het rivierwater dat leven geeft en de twaalf vruchten van de levensboom (Openb 22:1,2)- en geen plaats meer voor huwelijk/seksualiteit (Mat 22:30). Dat is op zichzelf best wel opmerkelijk omdat in het Oude Testament lekker eten en veel kinderen gelden als een zegen van God. Op de nieuwe aarde zal Genesis 1:26-30 en Genesis 8:15-17 niet meer nodig zijn. Alles wordt anders door het perspectief van Openbaring 22:3-5.

De kerk heeft er helaas al eeuwen lang moeite mee om de aanzetten tot een andere volwaardige plaats van de vrouw in praktijk te brengen. De patriarchale hiërarchie werd ingeruild voor de kerkelijke hiërarchie, maar wat ze gemeen hadden was de ondergeschikte plaats van de vrouw; en de normatief idealistische kijk op het huwelijk. Inderdaad brengt de visie van Jezus op het huwelijk de discipelen tot verbijstering (Matth 19:10). Toch heeft Petrus het nieuwe leven heel goed begrepen (1 Petr 1: 11-3:17). En dan komt er van alles uit het dagelijks leven langs maar ook dit bijzondere gedeelte: U, mannen, moet verstandig omgaan met uw vrouw, die kwetsbaarder is dan u. Behandel haar met respect, want zij deelt samen met u in de genade van het nieuwe leven. Dan staat niets uw gebeden in de weg. (1 Petr 3:17). Vergelijk dat eens met Genesis 3: 16b Je zult je man begeren, en hij zal over je heersen. Vanuit Genesis 3:16b valt zelfs op 1 Petrus 3:1-6 een heilzaam licht: Voor u, vrouwen, geldt hetzelfde: erken het gezag van uw man. ……uw schoonheid moet niet gelegen zijn in uiterlijkheden, zoals kunstig gevlochten haar….., maar in wat verborgen ligt in uw hart, in een zacht en stil gemoed…..,…. zoals vroeger de heilige vrouwen die hun hoop op God vestigden en het gezag van hun man erkenden….. u bent haar dochters wanneer u het goede doet en u geen angst laat aanjagen.

In een samenleving waar mannen het voor het zeggen hadden zijn dit opvallende woorden over de man/vrouw verhouding. In een moderne samenleving zoals wij die in Nederland kennen waar mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn en gelijk behandeld (moeten) worden, is dit geen reden weer terug te keren naar de norm dat de man het hoofd van de vrouw is en dat de vrouw handelingsonbekwaam wordt door haar huwelijk. We mogen niet vergeten dat in de Nederlandse samenleving dit onrecht jegens vrouwen pas in 1956 is afgeschaft. En het was niet de kerk die daarin voorop liep:  “Op 14 juni 1956 werd de ‘Wet handelingsonbekwaamheid’ afgeschaft. Getrouwde vrouwen mochten voortaan werken, een bankrekening openen en zonder toestemming van manlief op reis. Tot begin 1957, toen de ‘Wet tot opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw’ in werking trad, moesten getrouwde vrouwen hun man om geld en toestemming vragen als ze bijvoorbeeld kleding of apparaten wilden kopen. Ook konden ze geen verzekeringen afsluiten of geld van de bank halen. Vrouwen waren ‘handelingsonbekwaam’, zoals dat indertijd werd genoemd. Feministen uit die tijd waren fel tegen: mannen en vrouwen hoorden gelijke rechten te hebben. Alleen voor de dagelijkse boodschappen kreeg de vrouw huishoudgeld en de goedkeuring van de echtgenoot. Want, zo omschreef het tijdschrift Vrij Nederland in 1949:…de man kan moeilijk de hele dag thuis blijven om bakker en melkboer te betalen. Hij heeft wel wat beters te doen. De feministen hadden ook moeite met een andere wet uit 1924. Kerkelijke partijen hadden toen bepaald dat vrouwen op de dag van hun huwelijk werden ontslagen uit overheidsfuncties. Zodoende konden ze een toegewijd echtgenote, moeder en huisvrouw zijn. Uiteindelijk zorgde het alleenstaande PvdA-kamerlid Corry Tendeloo, vanwege haar ongehuwde status een ‘onvolkomen mens’ genoemd, op 14 juni 1956 voor de afschaffing van beide wetten. Wel bleef nog tot 1971 in het wetboek staan dat de man het ‘hoofd van de echtvereniging’ was en de vrouw aan hem ‘gehoorzaamheid was verschuldigd’..”.

Laten we erkennen dat de wettelijk geregelde man/vrouw verhouding in het huwelijk van voor 1956 en tot 1971 zich slecht verdraagt met hoe Paulus en Petrus over de man/vrouw verhouding in het huwelijk spreken. Zo was dat toen in de maatschappij, zegt men dan. Ja en daarmee was de kerkelijke cultuur destijds dus net zo goed onder invloed van de wereldlijke cultuur als tegenwoordig. Wie in de moderne kerkelijke wereld (of in het boek van Ad de Bruijne) een knieval voor de moderne cultuur meent te zien heeft een blinde vlek voor de cultuurverbondenheid van de klassieke gereformeerde wereld.