De ‘noodzakelijke’ natuurvergunning van Schiphol en de ‘noodzakelijke’ herverkaveling van de CGK. 

Het was zelfs nieuws in België: Om de natuurvergunning te kunnen behalen, kocht de Amsterdamse luchthaven de afgelopen tijd de emissierechten van enkele landbouwbedrijven in de buurt over. In totaal werden de stikstofrechten van acht boeren overgenomen en werden vier bedrijven volledig opgekocht. Daarvoor legde de luchthaven tussen de 20 en 25 miljoen euro neer, zo werd in januari duidelijk. 

Hoe dit slepende dossier zomaar vlot getrokken kon worden is een staaltje Haagse machtspolitiek: Demissionair minister Van der Wal zegt zich bewust te zijn van de gevoeligheid van dit dossier, maar ze heeft de vergunning toch verleend omdat het gaat om “een individuele vergunningsaanvraag die voldoet aan de wettelijke criteria en procedures”. “Dat staat los van politieke afwegingen of politieke besluitvorming”, benadrukt ze. Als ze wijst op de gevoeligheid van het dossier, dan verwijst ze naar de motie die de Nederlandse Tweede Kamer had aangenomen over de natuurvergunning van Schiphol. In die motie stelden GroenLinks, Partij voor de Dieren en BBB dat er geen vergunning kon verleend worden zolang Schiphol niet kon garanderen “dat de luchtvaart op een eerlijke manier bijdraagt aan het oplossen van het stikstofprobleem en dat aan alle nationale en internationale voorwaarden is voldaan”. Door de val van de regering is deze motie niet door de Tweede Kamer behandeld en dus meent van der Wal dat zij niet anders kan dan de vergunning te verlenen. 

Wie het snapt mag het zeggen, laten we het er op houden: het klopt juridisch misschien wel maar moreel deugt het zeker niet. Het was noodzakelijk om partijpolitieke redenen, de VVD wilde het blijkbaar voor de verkiezingen van 22 november nog even geregeld hebben, dat kon met een beroep op de regels en procedures. Met eenzelfde beroep op criteria en procedures hebben boerenbedrijven die buiten hun schuld zonder natuurvergunning zitten (de zogenaamde PAS melders) het nakijken. 

Hier raakt de Haagse politiek de kerkpolitiek. De CGK synode heeft besloten het standpunt te handhaven dat vrouwen geen ambtsdrager mogen worden. Daar is beroering over omdat hierdoor de samenwerkingsgemeenten (CGK met voormalige GKV en/of NGK) in de problemen zijn gekomen. Ze zijn te goeder trouw en met goedkeuring van de diverse synoden, samenwerkingen aangegaan met kerken die op gegeven moment wel vrouwelijke ambtsdragers kregen; en nu zijn deze gemeenten een soort kerkelijke PAS-melder geworden. Altijd gedaan wat de synodale criteria en regels waren en nu ben je zomaar kerkelijk illegaal geworden. 

En nu gonst het in classes en particuliere synodes van de ‘principiële’ ingezonden appèlbrieven uit Bewaar het Pand en CGBeraad gelederen, over het gedrag van de ‘ongehoorzame’ kerken. En het gesprek gaat vervolgens niet over de inhoud maar over de criteria en de regels. Wat illegaal is moet verdwijnen uit het kerkverband, zo menen deze reformatorische strijders voor de zuiverheid. Net zoals de ‘illegale’ boerenbedrijven zouden moeten verdwijnen, zo moeten de ‘illegale’ CGK kerken stoppen. 

Een CGK hoogleraar wordt niet moe te melden dat praten geen zin meer heeft, herverkaveling wel. Zelfs buiten zijn eigen kerkelijke omgeving wordt dit verhaal met urgentie gebracht: Hoogleraar kerkrecht Herman Selderhuis opperde zaterdag opnieuw de mogelijkheid van ‘herverkaveling’ van kerkverbanden, iets waar hij drie jaar geleden ook al voor pleitte. Dat betekent dat leden van verschillende kerkverbanden die elkaar vinden in een gezamenlijke visie op ‘Bijbel en belijdenis’, zich hergroeperen. ‘Zo’n reorganisatie van plaatselijke gemeenten is wat mij betreft op dit moment de oplossing’, zei Selderhuis. 

Het mag intussen opvallen dat de TU Apeldoorn de afgelopen jaren, sinds het niet-fusiebesluit met de toenmalige TU Kampen, met een eigenstandige visie op Bijbel en belijdenis de bakens al heeft verzet richting reformatorische groepen en klassiek gereformeerde thema’s. Bewaar het Pand en CGBeraad lijken de missie te hebben om met behulp van kerkelijke procedures en regels de kwestie van de vrouwelijke ambtsdragers op scherp te zetten, en wel vòòr de volgende synode zich daarmee bezig zal houden. Daar menen ze een goede reden voor te hebben omdat ze illegale kerken graag als volgt typeren: Wie niet veel op heeft met kerkorde en kerkrecht, zegt al snel dat het niet om de regels gaat, maar om Christus. Alsof daarmee het geding over man en ambt inhoudelijk beslecht is. Elk meelevend kerklid voelt aan dat het inhoudelijke gesprek hiermee ontweken wordt met regels en procedures. Heel herkenbaar voor wie het stikstof debat een beetje volgt in Nederland. 

De acties van de appèllerende kerkenraden richting classis en PS mogen geen kerkpolitieke acties genoemd worden (het idee alleen al) maar zijn het wel, want de nadruk ligt in de praktijk op de criteria en de procedures. Ook hier geldt: het klopt misschien wel, maar het deugt niet. 

Of de door Selderhuis gewenste kerkelijke herverkaveling er komt hoop ik niet, maar dat er iets moet gebeuren voor CGK gemeenten die buiten hun schuld illegaal geworden zijn, moge duidelijk zijn. Zoals de boerenstand het opneemt voor de ‘illegale’ PAS melders, zo neemt het CGK kerkverband het op voor de ‘illegale’ samenwerkingsgemeenten. De volgende synode krijgt een aantal onbetaalde rekeningen op het bord. 

Wat minister van der Wal deed met de natuurvergunning van Schiphol klopt misschien wel, maar deugt niet. De herverkaveling die hoogleraar Selderhuis voor ogen heeft met de CGK en verwante kerkverbanden klopt niet eens en deugt ook niet.