Uit de media komen berichten dat de oppositie, onder leiding van Geert Wilders, een motie van wantrouwen wil indienen tegen Mark Rutte. Op die manier probeert Wilders de oppositie te bewegen Rutte tot onmiddellijk aftreden te dwingen. Hoewel het begrijpelijk is dat de oppositie van deze minister-president af wil, is een motie van wantrouwen onverantwoord. Het is constructiever om de politieke tegenstellingen in het parlement nu niet groter te maken dan nodig is en die tegenstellingen voor verkiezingstijd te bewaren. Bij het op dit moment wegsturen van Mark Rutte is echt niemand gebaat, hooguit Wilders zelf.

Politiek buitenspel

Het feit dat het initiatief voor de motie van wantrouwen van Wilders lijkt te komen, is veelzeggend. In zijn politieke loopbaan als Tweede Kamerlid is het zijn handelsmerk geworden. In dit geval lijkt erop dat de motie van wantrouwen mede tot doel heeft Rutte politiek buitenspel te zetten. De motie van wantrouwen is eerder een campagnetruc om Rutte’s positie tijdens de verkiezingscampagne te verzwakken. De demissionair premier heeft als lijsttrekker tijdens de verkiezingscampagne voordelen. Het premierschap legt extra gewicht in de schaal als lijsttrekker en verschaft daarmee een betere positie voor Rutte en de VVD. Als Rutte het veld moet ruimen als demissionaire minister-president zal het moeilijker zijn om zichtbaar te zijn in campagnetijd en in de aanloop daarnaartoe. Daarmee zou de eerste slag door Wilders zijn geslagen. Het zal Wilders vermoedelijk ook geen windeieren leggen, omdat hij, als grootste oppositiepartij, de aandacht van de media kan vergroten. Het zal duidelijk zijn wat het verkiezingsthema van Wilders zal zijn; asiel en migratie. En daarmee verschaft Wilders zich een uitstekende uitgangspositie voor de campagne. In zekere zin geldt dit natuurlijk ook voor andere partijen, maar juist omdat de PVV en de VVD op de thema’s asiel en migratie elkaars concurrent lijken en dit thema actueel is door de kabinetsval, valt niet uit te sluiten dat vooral Wilders daarvan het meeste profiteert. Als dat motief bij Wilders en andere Kamerleden meespeelt, lijkt het er haast op dat Tweede Kamerleden misbruik maken van hun recht om moties in te dienen; ze hebben in ieder geval de schijn tegen. Daartoe moet de Tweede Kamer zich niet willen verlagen, ook niet als de motie met steun van meerdere partijen wordt ingediend. Dat schaadt namelijk het aanzien van de Tweede Kamer.

Verantwoordelijkheid 

Bovendien ligt het voor de hand dat de coalitiepartijen de motie niet kunnen steunen, zelfs als ze dat wel zouden willen. Een motie van wantrouwen tegen Rutte zal zeer waarschijnlijk met zich brengen dat de VVD-ministers en staatssecretarissen zich ook zullen terugtrekken uit het kabinet. Het is namelijk nauwelijks voorstelbaar dat de VVD-ministers en staatssecretarissen in het kabinet blijven als hun partijleider en mogelijke lijsttrekker mede door hun coalitiepartners naar huis zou worden gestuurd. Als coalitiepartijen een dergelijke motie zouden steunen, ontstaan er onwerkbare verhoudingen binnen de coalitie, die het land nog onbestuurbaarder maken dan het nu al is met een demissionair kabinet. Het zou van weinig verantwoordelijkheidsgevoel en van opportunisme getuigen. Bovendien is het onfatsoenlijk om op die manier als coalitiepartijen met Rutte af te rekenen. Hier hoort het landsbelang te prevaleren. En daarmee verdraagt zich niet het wegsturen van Rutte, zelfs als dat wegsturen in het belang is van de verkiezingscampagne, weegt dat belang niet op tegen het landsbelang. Dat klemt temeer omdat de coalitiepartijen gestruikeld zijn over het onderwerp asiel en migratie; dat betekent niet per se dat daardoor onwerkbare verhoudingen zijn ontstaan. Die indruk wekken bewindslieden zelf ook niet. De coalitiepartijen hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid om het demissionaire kabinet naar vermogen te steunen, zodat het demissionaire kabinet zo goed mogelijk het land bestuurt en doet wat nodig is in het landsbelang. Het creëren van nog meer chaos door het wegsturen van Rutte met een motie van wantrouwen draagt daaraan niet bij. Het zal het kwetsbare onderlinge vertrouwen schaden en dat is ronduit onverantwoord. Daarbij is het echt te hopen dat ook oppositiepartijen zich verantwoordelijk weten voor een stabiel landsbestuur. Grote dossiers als de afwikkeling van de toeslagenaffaire en Groningen moeten zoveel mogelijk voortgezet kunnen worden om vertragingen zoveel mogelijk te voorkomen. Slachtoffers van de toeslagenaffaire en de aardbevingsschade mogen niet de dupe worden van de kabinetsval en het daarop volgende politieke gekrakeel. Dat geldt in feite ook voor bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne. De gehele Tweede Kamer heeft hierin een verantwoordelijkheid. Daarbij past een motie van wantrouwen eenvoudigweg niet, zelfs niet als daarmee electoraal voordeel kan worden behaald. Van constructieve politieke partijen mag verwacht worden dat zij zich niet laten meeslepen door een destructieve motie van de PVV.