Ondanks dat de afgevaardigden van Christelijke Gereformeerde kerk Eben-Haëzer op Urk in de laatste classisvergadering hadden aangekondigd zich te zullen beraden op de positie van Eben-Haëzer binnen het kerkverband van de Christelijke Gereformeerde Kerken, komt het besluit van de kerkenraad van Eben-Haëzer toch enigszins als een verrassing. Zij is verrassend omdat niet op voorhand duidelijk is wat de kerkrechtelijke grondslag van dit besluit is en wat de kerkrechtelijke rechtsgevolgen daarvan zijn. Een eerste reactie.

Geen kerkrechtelijke grond

Uit de media wordt niet duidelijk op welke kerkrechtelijke gronden de kerkenraad van Eben-Haëzer zijn besluit heeft genomen. De vraag of de kerkenraad van Eben-Haëzer voldoende kerkrechtelijke grond heeft voor dit besluit is relevant, omdat zonder deugdelijke kerkrechtelijke grondslag het kerkenraadsbesluit van Eben-Haëzer geen stand kan houden. Op voorhand is het besluit bedenkelijk, omdat één van de basisprincipes van het gereformeerde kerkrecht is dat geen plaatselijke kerk over de andere plaatselijke kerk mag heersen. Artikel 85 K.O. is daarover duidelijk;  ‘Geen kerk zal over andere kerken, geen ambtsdrager over andere ambtsdragers, op welke wijze ook, heersen.’ Op zichzelf kan verdedigd worden dat het besluit tot het verbreken van de correspondentie door de kerkenraad van Eben-Haëzer met de CGK Zwolle niet met heersen van doen heeft. Toch is dat, in het licht van de voorwaarden die de kerkenraad van Eben-Haëzer aan zijn besluit lijkt te hebben verbonden, niet vol te houden. Het besluit om de correspondentie te beëindigen met de CGK Zwolle blijft immers gehandhaafd totdat de CGK Zwolle zich gaat conformeren aan het synodebesluit over homoseksualiteit of totdat de classis Zwolle tuchtmaatregelen treft tegen de CGK Zwolle althans tegen haar kerkenraad. Daardoor kan het besluit van de kerkenraad van Eben-Haëzer niet anders worden begrepen als een drukmiddel om de kerkenraad van Zwolle te dwingen zich te houden aan het synodebesluit  of de classis te dwingen tuchtmaatregelen te treffen tegen de CGK Zwolle of haar kerkenraad. Een dergelijk besluit is strijd met artikel 85 K.O.. De kerkenraad van Eben-Haëzer wil immers afdwingen dat een andere plaatselijke kerk zich houdt aan de kerkelijke besluiten, terwijl de nakoming van die besluiten in kerkrechtelijke zin niet afdwingbaar zijn. Bovendien heerst de kerkenraad over de kerken van de classis Zwolle doordat hij met zijn besluit de classis Zwolle wil dwingen om tuchtmaatregelen te nemen tegen de CGK Zwolle. Alleen hierom mist het kerkenraadsbesluit een kerkrechtelijke grondslag. Dat had de kerkenraad van Eben-Haëzer moeten weerhouden een dergelijk besluit te nemen.

Besluit herzien

Wellicht dat de media het besluit van de kerkenraad Eben-Haëzer niet goed weergeven, omdat zowel het Reformatorisch Dagblad als het Nederlands Dagblad er melding van maken dat de kerkenraad van Eben-Haëzer de correspondentie met de CGK Zwolle zou hebben verbroken, terwijl er eerder sprake lijkt van een opschorting van de correspondentie met de CGK Zwolle. Hoe het besluit ook precies zou moeten worden geïnterpreteerd, feit is dat het besluit een verstrekkende daad is die meer impliceert dan alleen een drukmiddel om de CGK Zwolle of de classis Zwolle te bewegen aan zijn voorwaarden te voldoen. Immers, het verbreken van de correspondentie impliceert dat de plaatselijke kerk met wie de correspondentie wordt verbroken een plaatselijke kerk is die niet meer staat op dezelfde grondslag van Schrift en belijdenis. Een andere reden voor het verbreken van de correspondentie tussen kerken kent het gereformeerde kerkrecht niet. Echter, als de kerkenraad van mening is dat de binding aan Schrift en belijdenis in het geding zou zijn, raakt dit niet alleen de CGK Zwolle, maar het gehele kerkverband dat immers de CGK Zwolle volledig als plaatselijke kerk binnen haar verband heeft aanvaard. Daarmee heeft de kerkenraad van Eben-Haëzer niet alleen de verhouding met de CGK Zwolle op scherp gesteld, maar ook die met het kerkverband als zodanig. Die beslissing is ingewikkeld omdat niet alleen in principiële zin het kerkelijk samenleven onder druk wordt gezet, maar ook in praktische zin. De correspondentie met de CGK Zwolle opschorten of verbreken is één ding, maar het zich als plaatselijke kerk terugtrekken uit classicale commissies, moderamen van de classis en uit deputaatschappen raakt ook direct de samenwerking met andere kerken binnen het kerkverband en in het bijzonder de classis Zwolle. De kerkenraad van Eben-Haëzer doet er daarom dan ook verstandig aan om zijn besluit te herzien. Zijn besluit is niet dienstbaar aan de kerken en verdraagt zich niet met het gereformeerde kerkrecht. Het verstoort de vrede in de kerk en dat past niet, omdat onze God geen God van wanorde is, maar van vrede.