Revisieverzoek

In de Vrije-Interpretatie ‘onbehoorlijk kerkelijk bestuur’ is het synodebesluit van de Christelijke Gereformeerde Kerken van 28 maart 2025 bekritiseerd, omdat het besluit in strijd is met het kerkorde en fundamentele  (rechts)beginselen. De synode handelt daarmee onbehoorlijk, omdat zij, met haar besluit, kerkelijke bestuurlijke wanorde creëert. Een synode die kerken oproept om terug te keren naar de bedding van de besluiten die zij voor vast en bondig houden, handelt niet geloofwaardig door zelf een besluit te nemen dat in strijd is met het gereformeerde kerkrecht, in het bijzonder de kerkorde, maar ook haar eigen Huishoudelijk Reglement. Dat is niet in het belang van het behoud van de eenheid van het kerkverband. Daarom is er op 19 mei 2025  formeel een revisieverzoek tegen dit besluit bij het moderamen ingediend. Met dit revisieverzoek wordt beoogd dat het besluit van 28 maart 2025 door de synode wordt herroepen. 

Besluitenboekje

Het is overigens niet vanzelfsprekend om een revisieverzoek in te dienen tegen een besluit dat nog niet in het besluitenboekje is gepubliceerd. Volgens de regels van de Integrale Regeling voor de Revisie - en Appelprocedure (IRRA) vangt de revisietermijn pas aan vanaf het moment dat een synodebesluit in het Besluitenboekje is gepubliceerd. Praktisch betekent dit dat een revisieverzoek door een volgende synode moet worden behandeld. Dat is ook logisch en verklaarbaar; in de eerste plaats omdat de synode aan het begin van haar vergadering haar agenda vaststelt. Nadat de agenda is vastgesteld, kunnen er in beginsel geen nieuwe stukken meer in behandeling worden genomen. Dat voorkomt dat tijdens de duur van de synode steeds weer nieuwe onderwerpen worden geagendeerd; daardoor zou de agenda van de synode niet afgerond kunnen worden, omdat er steeds nieuwe onderwerpen aan zouden worden toegevoegd. Dat betekent daarmee ook dat er in beginsel geen revisieverzoek kan worden ingediend tegen een besluit van een lopende synode, want dat verzoekschrift zou dan ook als ingekomen stuk aan de agenda moeten worden toegevoegd. Op basis hiervan staat als uitgangspunt nog geen revisie open voor het besluit d.d. 28 maart 2025 van de synode, want de revisietermijn is nog niet aangevangen. Daartegen kan alleen revisie worden gevraagd op de volgende synode, die normaliter jaren later zal worden gehouden. Het Huishoudelijk Reglement van de synode biedt echter de mogelijkheid om in zeer dringende gevallen alsnog een ingekomen stuk in behandeling te nemen; dat wil dus zeggen: aan de agenda toe te voegen. Dat vereist een synodebesluit dat met een tweederde meerderheid genomen moet worden. 

Strijd met kerkrecht en fundamentele (rechts)beginselen

Wat zeer dringende gevallen zijn, maakt het Huishoudelijk Reglement niet duidelijk, maar dat de norm hoog ligt om alsnog ingekomen stukken in te dienen na de sluitingstermijn spreekt voor zich. Het op 19 mei 2025 ingediende revisieverzoek voldoet aan de kwalificatie van een zeer dringend geval. Het besluit van 28 maart 2025 strekt er namelijk toe dat de synode voor gesloten wordt gehouden als niet aan één of twee in het besluit opgenomen voorwaarden wordt voldaan. Het gevolg van dat besluit is dat de synode sinds 28 maart 2025 voorwaardelijk is gesloten, tenzij; ondanks dat er nog te behandelen onderwerpen op de agenda staan, waaronder een aantal revisieverzoeken. Het zal duidelijk zijn dat als het synodebesluit van 28 maart 2025 wordt geëffectueerd, wat wil zeggen dat de synode in juni 2025 niet wordt heropend en daarmee uiteindelijk definitief wordt gesloten, er sprake is van een onomkeerbare situatie. De afgesloten synode kan zichzelf namelijk niet meer heropenen, omdat het sluiten van de synode definitief is. Het betekent ook dat de agenda niet afgewerkt zal zijn en revisanten, appellanten en deputaten hun zaken buiten behandeling worden gesteld. Het instellen van een revisieverzoek tegen het besluit van 28 maart 2025 bij een volgende synode zou zinloos zijn, want zelfs als de volgende synode het revisieverzoek gegrond verklaart, dan kunnen de zaken niet meer door de afgesloten synode 2024-2025 worden afgehandeld, want zij bestaat dan niet meer. Om dus zinvol revisie te vragen van het synodebesluit van 28 maart 2025 is het beslist noodzakelijk, een zeer dringend geval, dat de huidige synode het revisieverzoek tegen dat besluit in behandeling neemt. Bovendien is in het licht van het besluit van 28 maart 2025 sprake van een revisieverzoek waarop een besluit onontkoombaar is. Gebeurt dat niet dan zal de synode op 3 juni 2025 nog eenmaal bijeenkomen en zonder inhoudelijke bespreking   definitief  afgesloten worden.

Synodebesluit 28 maart 2025

Het revisieverzoek richt zich daarom tegen het synodebesluit van 28 maart 2025 dat inhoudt dat de synode per 28 maart 2025 is gesloten, tenzij er zich een of twee specifieke situaties voordoen tussen 28 maart 2025 en 3 juni 2025. De eerste situatie is dat het moderamen het mandaat heeft de synode op 3 juni 2025 te heropenen als er dossiers zijn waarop besluiten onontkoombaar zijn. De tweede situatie is wanneer kerken in grote getale aangeven terug te zullen keren binnen de bedding van de genomen synodale besluiten die vast en bondig zijn, wanneer zij eerst daarvan zijn afgeweken. Het onder deze voorwaarden genomen besluit van de synode om de synode voorwaardelijk, dat wil zeggen: conditioneel, te sluiten, is in strijd met het Huishoudelijk Reglement. Daarvoor is het van belang om te weten dat de te behandelen zaken in de eerste vergadering van het moderamen zijn vastgesteld. Het moderamen bepaalt dan onder meer welke agendapunten rechtstreeks in de plenaire zitting van de synode in behandeling zullen worden genomen en welke door commissies van onderzoek en rapport voor de behandeling dienen te worden voorbereid, alsook welke in comité zitting zullen worden behandeld. Volgens artikel 16 sub c van het Huishoudelijk Reglement vindt de definitieve sluiting van de synode plaats nadat alle agendapunten zijn afgehandeld. Artikel 16 lid b van het Huishoudelijk Reglement maakt hierop een uitzondering. Artikel 16 sub b Huishoudelijk Reglement, bepaalt dat de synode conditioneel gesloten kan worden, indien niet vaststaat dat voor de in behandeling zijnde zaken de synode tussentijds nog zal moeten samenkomen, maar met die mogelijkheid wel ernstig rekening dient te worden gehouden. Blijkt het niet noodzakelijk, dan geldt de conditionele sluiting voor definitief; de synode kan dus alleen conditioneel sluiten als niet vast staat dat ‘voor de in behandeling zijnde zaken’ de synode nog tussentijds samen zal moeten komen. Dat ziet dus op een situatie waarbij in beginsel alle agendapunten door de synode zijn behandeld, maar dat ten aanzien van één of meerdere agendapunten onzekerheid bestaat of die in voldoende mate zijn afgehandeld of dat daarvoor de synode ter finale afhandeling toch nog een keer zal moeten samenkomen. Dat heeft dus direct te maken met de agendapunten zelf, terwijl het voorwaardelijke ziet op de vraag of voor de definitieve afhandeling van dat agendapunt het noodzakelijk is de synode te heropenen. De voorwaarde heeft dus nergens anders betrekking op. Het staat vast dat op 28 maart 2025 nog niet alle agendapunten waren afgehandeld. Een aantal agendapunten moet zelfs nog in behandeling worden genomen, want daar was de synode nog niet aan toegekomen. Er kan geen twijfel over bestaan dat op 28 maart 2025 het vaststond dat voor afhandeling van in behandeling zijnde zaken deze synode op een later tijdstip, zal hebben samen te komen, namelijk om de resterende agendapunten af te handelen. Alleen al om deze reden kon de synode niet conditioneel worden gesloten, maar enkel provisorisch.

Ander doel

Feit is dat de synode met haar besluit van 28 maart 2025 voorwaarden heeft bedongen die niets van doen hebben met de afhandeling van agendapunten, de zaken die geagendeerd waren; en daarmee is geen sprake van een conditionele sluiting, maar van andere voorwaarden, namelijk voorwaarden om kerken, die kerkelijke besluiten niet aanvaarden of daarvan afwijkend handelen, te dwingen daarop terug te komen. Daarmee gebruikt de synode haar bevoegdheid om de synode conditioneel te sluiten voor een ander doel dan waarvoor zij bedoeld is. De voorwaarden zijn daarmee ook in strijd met het geldende kerkrecht, in het bijzonder de kerkorde; het uitoefenen van dwang door een kerkelijke vergadering over kerken is direct in strijd met artikel 85 K.O.. Het verbiedt immers dat de ene kerk heerst over de andere kerk. Het is bovendien in strijd met artikel 30 K.O., omdat deze voorwaarde in strijd is met de kerkelijke wijze waarop zaken op een kerkelijke vergadering moeten worden behandeld. Bovendien komt deze voorwaarde in strijd met het belijden van de kerk; in artikel 32 NGB belijdt de kerk dat zij geen besluiten aanvaardt die in strijd zijn met het geweten. Door de voorwaarde te stipuleren dat de synode alleen nog vergadert als kerken zich houden aan/terugkeren tot besluiten waarmee afwijkende kerken gewetensnood hebben, dwingt de synode deze kerken tegen haar geweten in te handelen. 

Rechtsonzekerheid

Bovendien is er, met voorwaarde 2a, sprake van willekeur, omdat zij alleen bereid is de synode te heropenen voor zaken waarvoor besluiten onoverkomelijk zijn zonder dat de synode definieert wat daaronder moet worden verstaan. Het is het moderamen dat dat per zaak ad hoc bepaalt. Dit ondanks het feit dat er nog meerdere zaken op de agenda staan die behandeld moeten worden. Wat in ieder geval onontkomelijk is, is dat de synode haar op 28 maart 2025 genomen besluit moet herroepen. Bovendien kan het besluit onwenselijke precedentwerking krijgen. Als dit besluit gehandhaafd wordt, impliceert dit dat als de meerderheid van de synode afgevaardigden het zo uitkomt ervoor kan kiezen om de behandeling van zaken op de agenda te staken en enkel onder door haar gestelde voorwaarden de synode voort te zetten of te heropenen. Dat is in strijd met de beginselen van gereformeerd kerkrecht. Het schaadt de belangen van revisanten, belanghebbende en deputaatschappen en het kerkverband in het algemeen. Er ontstaat rechtsonzekerheid en gebrek aan rechtsbescherming voor revisanten en appellanten. Met het besluit van 28 maart 2025 is er sprake van een synodaal besluit  dat zich niet verdraagt met het gereformeerde kerkrecht, waaronder de kerkorde en fundamentele (rechts)beginselen. Het is innerlijk tegenstrijdig dat de synode, die nota bene van oordeel is dat iedereen zich moet houden aan de kerkorde en de synodale bepalingen, als het haar zelf uitkomt, de regels niet juist toepast en daardoor kerkelijke bestuurlijke wanorde creëert. 

Zeer dringend geval

Om voornoemde redenen is er met het ingediende revisieverzoek sprake van zeer dringend geval. Bij het moderamen is daarom een revisieverzoek met aanbiedingsbrief ingediend met het verzoek de synode afgevaardigden voor te stellen om het revisieverzoek aan de agenda toe te voegen althans het ter synode te behandelen teneinde het besluit van 28 maart 2025 te herroepen en alsnog de synode agenda af te handelen, zoals het hoort. Het is vurig te hopen dat het moderamen de synode voorstelt dit revisieverzoek alsnog te agenderen zodat  de (vergader)orde hopelijk weer wordt hersteld, want onze God is geen God van wanorde, maar van vrede.