Buiten haar boekje

Advocaten worden door de Nederlandse Orde van Advocaten uitgenodigd voor een bijzondere vergadering op 30 oktober 2025; en bijzonder is het. Een groep van advocaten heeft kennelijk een petitie ingediend bij de Orde waarin de deken van de algemene raad wordt verzocht een vergadering bijeen te roepen om als beroepsgroep de verklaring van de mensenrechtencommissie van de FBE[1] te onderschrijven en te bespreken welke verdere stappen van de NOvA ten aanzien van de situatie in Gaza gepast zijn. Hoewel het leed in Gaza verschrikkelijk is, overschrijdt de Orde haar wettelijke bevoegdheid, omdat zij beraadslaagt over een onderwerp dat voor advocaten en rechtzoekenden niet van belang is. Bovendien bevat de verklaring een standpunt over een specifiek en politiek gevoelig onderwerp, terwijl de verklaring ook inhoudelijk discutabel is, omdat zij een feitelijke inhoudelijke onjuistheid bevat, die de objectiviteit van de verklaring raakt. Daarnaast is, zonder toelichting die ontbreekt, het onderschrijven van de verklaring door de Orde discriminatoir omdat vergelijkbare rampzalige gebeurtenissen plaatsvinden in de wereld waarover de Orde zich niet en nooit in deze zin heeft uitgelaten. Om die reden een dringende oproep aan de Orde om van deze vergadering af te zien.

Geen functioneel onderwerp
Op grond van de Advocatenwet, ex artikel 25, beraadslaagt de vergadering van de Nederlandse Orde van Advocaten over onderwerpen die voor advocaten en rechtzoekenden van belang zijn.[2] Dit wetsartikel bepaalt de bevoegdheid waarover de Orde mag vergaderen en a contrario waarover zij niet mag vergaderen. Immers, het artikel luidt:

"De vergadering der Nederlandse orde van advocaten beraadslaagt over onderwerpen, die voor advocaten en rechtzoekenden van belang zijn."

Het artikel maakt duidelijk dat de vergaderingen gaan over onderwerpen die verband houden met de belangen van advocaten en rechtzoekenden. De tijdens de vergaderingen van de Orde te bespreken onderwerpen moeten een gunstige of relevante invloed hebben op de belangen van advocaten of rechtzoekenden. Dat betekent dat de onderwerpen functioneel moeten zijn voor advocaten of rechtzoekenden. Er is een causaal verband tussen het te bespreken onderwerp en het belang van advocaten of rechtzoekenden. Het voorzetsel ‘voor’ beperkt de reikwijdte van de onderwerpen waarover de vergadering van de Orde kan en mag beraadslagen. En hoe verschrikkelijk de oorlogshandelingen in Gaza ook zijn, het onderschrijven van de verklaring van de Mensenrechtencommissie van de Europese Federatie van Advocaten over de situatie in Gaza behoort niet tot de bevoegdheid van de vergadering van de Orde om na beraadslaging die verklaring te onderschrijven. Het is een verklaring over Gaza wat betekent dat het geen onderwerp is over de beroepsgroep van Nederlandse advocaten, waarop artikel 25 Advocatenwet uitsluitend betrekking heeft. Het is ook geen onderwerp dat betrekking heeft op rechtzoekenden, want dat gaat in de context en bedoeling van de Advocatenwet uitsluitend over in Nederland verblijvende rechtzoekenden. Artikel 25 Advocatenwet laat geen ruimte voor morele of politieke uitingen zonder functionele koppeling aan de belangen van Nederlandse advocaten of rechtzoekenden. Solidariteit zonder juridische relevantie valt buiten de wettelijke taak van de NOvA.

Politiek gemotiveerd
De verklaring van de FBE is bovendien een politieke gemotiveerde verklaring blijkens het feit dat zij oproept tot het einde van de bezetting van Palestina af te dwingen wat zonder nadere toelichting, die ontbreekt moet worden geassocieerd dat die bezetting zich niet beperkt tot Gaza, voor zover Gaza is bezet door Israël. Dit raakt tenminste impliciet aan het bestaansrecht van de staat Israël. Dit aan Hamas ontleende streven, kan onmogelijk door de vergadering van de Orde worden onderschreven, omdat die mening onder advocaten niet zonder meer wordt gedeeld en daarmee uiterst discutabel is. Dat raakt ook de waarborging van de integriteit en geloofwaardigheid van het internationaal recht, waarvoor de FBE zegt op te komen. Daarnaast richt zij zich eenzijdig op de oorlogshandelingen van Israël zonder de oorlogshandelingen van de terreurorganisatie Hamas te veroordelen.

Juridisch onzorgvuldig
De verklaring houdt ook een feitelijke veroordeling in op basis van feiten die niet rechtens zijn vastgesteld door de daartoe bevoegde rechtelijke instantie, het Internationaal Strafhof. Ten onrechte wordt in de verklaring gesteld dat  de acties van Israël voldoen aan de verdragsgebaseerde definitie van genocide, terwijl dat feitelijk onjuist is. Uit de beschikking van het Internationaal Gerechtshof van 26 januari 2024 blijkt dat het Hof slechts overweegt dat in de huidige fase van de procedure het Hof niet hoeft vast te stellen of Israël zijn verplichtingen uit hoofde van het Genocideverdrag heeft geschonden. Een dergelijke vaststelling kan door het Hof alleen worden gedaan in de fase waarin de grond van de zaak wordt onderzocht. In de fase van het geven van een beschikking op een verzoek om voorlopige maatregelen is de taak van het Hof om vast te stellen of de door de verzoeker aangeklaagde handelingen en nalatigheden onder de bepalingen van het Genocideverdrag lijken te vallen.[3] Dit betekent dat de gedane uitspraken niet impliceren dat er sprake zou zijn van daadwerkelijke schendingen van het Genocide verdrag, maar zij zijn erop gericht om te voorkomen dat er, hangende de rechtsgang, toch sprake van schendingen sprake zou kunnen zijn.[4] Dat is een beduidend genuanceerdere benadering dan in de verklaring is verwoord, want daarin wordt gesuggereerd dat er sprake zou zijn van daadwerkelijke schendingen van het Genocide verdrag. Echter, dat is vooralsnog niet gebleken, terwijl daarover ook anders kan worden gedacht. Juist van de beroepsgroep van advocaten mag een grote mate van zorgvuldigheid worden betracht, omdat woorden ertoe doen. Van advocaten mag worden verwacht dat zij alleen juridische uitspraken doen die rechtens juist zijn of zich bij gebrek aan wetenschap onthouden van uitspraken om de rechtzoekenden en het bredere publiek niet op het verkeerde been te zetten. Dat klemt te meer in een gepolariseerde samenleving die hypergevoelig is voor het Gaza-conflict, zomaar een nieuwe golf van Jodenhaat kan aanwakkeren.[5] Daarmee is de FBE-verklaring geen neutrale, op rechtsschendingen gerichte verklaring, maar eerder een verklaring met een bepaalde politieke voorkeur. Zij is daarmee niet representatief voor alle advocaten van de Orde.

Geen objectieve reden
De verklaring is ook discriminatoir omdat er in de wereld meerdere oorlogen gaande zijn waarbij schendingen van het recht, waarbij er ook mogelijk sprake is van oorlogsmisdaden of misschien zelfs van genocide, zoals in Dafur in Sudan[6], in het bijzonder Yezidis[7], Myanmar[8]en de Oeigoeren in China.[9] En niet te vergeten de enorme christenvervolging wereldwijd, maar in het bijzonder Afrika waar het over miljoenen mensen gaat.[10] Het is zonder nadere toelichting, die ontbreekt, niet duidelijk waarom de Orde nu juist deze verklaring moet ondertekenen, terwijl wereldwijd ernstige mensenrechtenschendingen plaatsvinden. En leed kan niet zomaar worden vergeleken met ander leed, maar als de Orde zich uitspreekt, zal minst genomen in objectieve zin duidelijk moeten zijn waarom wel voor Gaza een verklaring wordt gesteund, terwijl die bij andere ernstige mensenrechtenschendingen achterwege blijft.

Niet rechtsgeldig
De conclusie moet dan ook zijn dat de Orde niet bevoegd is om over deze verklaring en de situatie in Gaza te vergaderen en daarover te beraadslagen, zodat besluiten, verklaringen of uitspraken door haar niet rechtsgeldig kunnen worden genomen. De Orde dient zich bovendien te onthouden van politieke statements, zeker als zij niet gericht zijn op de belangen van Nederlandse advocaten en hun rechtzoekenden, maar in het bijzonder bij controversiële onderwerpen zoals het Gaza Conflict. En dat geldt helemaal als blijkt dat de te onderschrijven verklaring juridisch onzorgvuldig blijkt te zijn. Tot slot lijkt sprake van willekeur om deze verklaring tot onderwerp van beraadslaging te maken tijdens een vergadering van de Orde, terwijl er legio andere mensenrechtenschendingen zijn waarover de Orde niet in haar vergaderingen beraadslaagt. De Nederlandse Orde van Advocaten moet daarom afzien om over de verklaring van de FBE te vergaderen, maar in ieder geval afzien van het betuigen van steun aan deze verklaring, omdat zij daarmee eenvoudigweg buiten haar boekje gaat. En dat past haar niet.

________________
[1] Fbe. (z.d.). Statement of the Human Rights Commission of the European Bars Federation on the situation in Gaza. FBE. https://www.fbe.org/statement-of-the-human-rights-commission-of-the-eur…;
[2] https://regelgeving.advocatenorde.nl/content/artikel-25; 
[3] APPLICATION OF THE CONVENTION ON THE PREVENTION AND PUNISHMENT OF THE CRIME OF GENOCIDE IN THE GAZA STRIP: (SOUTH AFRICA v. ISRAEL) REQUEST FOR THE INDICATION OF PROVISIONAL MEASURES. (2024, 26 januari). https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/192/192-202401…;
[4] ICJ “didn’t decide claim of genocide was plausible” nor “that there’s a plausible case of genocide”. (z.d.). [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 16 oktober 2025, van https://www.youtube.com/watch?v=bq9MB9t7WlI; Heeft Nederland bloed aan zijn handen in Gaza? (z.d.). [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 16 oktober 2025, van https://www.youtube.com/watch?v=Bl6hLVP5WXk 
[5] No, Israel Is Not Committing Genocide in Gaza. (2025, 22 juli). New York Times. https://www.nytimes.com/2025/07/22/opinion/no-israel-is-not-committing-…;
[6] NOS Nieuws & NOS Nieuws. (2024, 9 mei). Etnische zuiveringen in Darfur en mogelijk zelfs genocide, stelt Human Rights Watch. NOS. https://nos.nl/artikel/2519827-etnische-zuiveringen-in-darfur-en-mogeli…
[7] Liu, M. X. (z.d.). THE ENDURING GENOCIDE AGAINST THE YAZIDIS: How Iraq’s Law on Religious Identity Violates the Human Rights of Yazidi Survivors of ISIS Captivity and Their Children Born of Sexual Violence. Northwestern Pritzker School Of Law Scholarly Commons. https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/njihr/vol23/iss2/1/ 
[8]Heurter, K. (z.d.). Documentatie van mensenrechtenschendingen in Myanmar: het potentieel voor waarheidsvinding en aansprakelijkheidsstelling. NSCR. https://nscr.nl/documentatie-van-mensenrechtenschendingen-in-myanmar-he…;  
[9] Van Heugten, Y. (z.d.). De sportspullen van Decathlon worden gemaakt met Oeigoerse dwangarbeid. Follow The Money - Platform Voor Onderzoeksjournalistiek. https://www.ftm.nl/artikelen/leverancier-van-sportketen-decathlon-maakt…;
[10] Doors, O. (z.d.). Sub-Sahara Afrika: 16,2 miljoen christenen verdreven en vergeten. Open Doors. https://www.opendoors.nl/nieuws/16-miljoen-christenen-verdreven/