Opnieuw kiest Wilders ervoor informateurs voor te stellen die niet tot de achterban van een van de onderhandelende partijen behoren. Ditmaal zijn de informateurs van SGP respectievelijk CDA huize. In de media zijn geluiden te horen dat het een zwaktebod van Wilders zou zijn. In de gelederen van de PVV zouden geen personen van voldoende gewicht te vinden zijn die als informateur aan de slag zouden kunnen. Datzelfde verwijt valt ook de andere onderhandelende partijen te maken. Toch lijkt die verklaring te gemakkelijk. Het heeft er eerder de schijn van dat Wilders een snelle leerling is, die heeft ingezien dat een informateur van eigen huize hem kwetsbaar maakt. Mocht de kabinetsformatie mislukken dan komt die mislukking volledig voor rekening van Wilders en de fractie van de PVV. Die ervaring heeft Wilders opgedaan nadat hij Van Strien gevraagd had als informateur. Wilders is van strategie gewisseld en lijkt bewust te kiezen voor informateurs uit oppositie gelederen. Het past in zijn verdeel- en heers politiek. 

Eigen positie beschermen

Deze keuze wordt vermoedelijk niet eens zozeer ingegeven door de gedachte daarmee de oppositie te verzwakken, maar vooral om zijn eigen positie te beschermen. Met informateurs uit gevestigde partijen, die bovendien statuur hebben in de politiek en samenleving, normaliseert Wilders zijn partij, de PVV. De kiezers zullen uit het feit dat gerenommeerde informateurs worden benoemd de conclusie trekken dat Wilders en zijn PVV kennelijk in de Nederlandse politiek volledig geaccepteerd zijn. Het wekt het nodige vertrouwen bij het electoraat als personen, die lid zijn van gevestigde politieke partijen, zich beschikbaar stellen als informateur ten behoeve van de kabinetsformatie van Wilders. Daarmee wordt bewust of onbewust de politiek van Wilders verder genormaliseerd. Vanuit die situatie wordt de onderhandelingsruimte voor Wilders groter want hij is niet langer een politieke paria, maar een gerespecteerde persoon die brede steun heeft vanuit de samenleving, zijnde ‘het volk’ zoals Wilders dat graag kwalificeert. Voor de onderhandelende partijen wordt het daardoor des te moeilijker om zich uit de onderhandelingen terug te trekken. Het duidelijkst is dat nu te zien bij Pieter Omtzigt van NSC. Door de normalisering van Wilders en de PVV tijdens deze formatie wordt het steeds moeilijker om principiële bezwaren te handhaven. Immers, Wilders is net als alle andere politici geworden. Dat Wilders staat voor rechtsextremisme, daarvan ook blijk geeft en daarop sinds november 2023 nog steeds niet is teruggekomen, speelt steeds minder een rol van betekenis. De VVD, NSC en BBB worden volledig door Wilders ingepakt.

Strategische zet

De keuze van Wilders is een strategische zet ook voor het geval de kabinetsformatie mislukt. Als Wilders een eigen informateur zou hebben benoemd, is het gemakkelijker voor de VVD en NSC de formatie te beëindigen. Dan zal de PVV-informateur moeten uitleggen waarom het niet is gelukt een kabinet te formeren. Dat betekent dat met Wilders kan worden afgerekend. Mogelijk dat dan ook de kiezer teleurgesteld raakt in Wilders en bij de volgende verkiezingen niet meer op hem stemt. Met informateurs van een andere politieke kleur is het gemakkelijker om de schuld van het mislukken van de kabinetsformatie bij de andere partijen te leggen. Het maakt het ook gemakkelijker om in de slachtofferrol te kruipen. Wilders is immers over zijn eigen schaduw heen gesprongen. Niet voor niets zei hij dat hij zijn premierschap heeft opgegeven in het landsbelang. Het zijn teksten die kiezers graag willen horen, want het grote verwijt aan politici is nu juist dat zij er alleen maar voor zichzelf zitten. Informateurs van buitenaf mitigeren dan ook kritiek op de informateurs vanuit oppositiepartijen. Het is lastiger om alom gerespecteerde informateurs kritisch te bejegenen dan een informateur die een geestverwant van Wilders is. Als de informateurs van buitenaf opschrijven dat er goede afspraken zijn gemaakt met Wilders over de rechtsstaat, valt daartegen nauwelijks oppositie te voeren. Van informateurs die afkomstig zijn uit partijen die de democratische rechtsstaat hoog aanslaan, valt niet te zeggen dat die een loopje nemen met de democratische rechtsstaat. Het ontneemt daarmee oppositiepartijen kritisch vermogen waardoor Wilders ook in de Tweede Kamer een vrijere rol krijgt. Daarmee wordt het beeld versterkt dat Wilders een normale politicus is die zich beweegt binnen de grenzen van de rechtsstaat. Het zal voor oppositiepartijen steeds lastiger worden vat op Wilders te krijgen. Ondertussen heeft hijzelf nog geen punt of komma van zijn vroegere uitspraken en standpunten teruggenomen en behoudt hij steeds het recht om die uitspraken en standpunten weer te doen. Daarmee bepaalt Wilders in sterke mate het politieke debat. Kritiek op hem zal door hem worden uitgelegd als afgunst van oppositiepartijen en dat zal de kiezer ook als zodanig ervaren. 

Electorale baat

Mocht de kabinetsformatie mislukken, wat Wilders vermoedelijk helemaal niet zo erg vindt, dan zal Wilders daarvoor VVD en NSC verantwoordelijk houden. Hij zal verwijzen naar de informateurs die hem kwalificeren als constructief en bereid tot concessies. Hij zal oppositiepartijen daar ook op wijzen. Het ligt daarmee niet aan Wilders en dat kan hij staven met verslagen van onomstreden informateurs. De kiezer zal het geloven dat het niet aan Wilders heeft gelegen. Het mislukken van de formatie zal op het conto van NSC en de VVD worden geschoven. Wilders zal er electoraal baat bij hebben. Datzelfde geldt overigens als de kabinetsformatie per ongeluk wel slaagt. Dan zal hij erop wijzen dat het aan hem te danken is dat er een kabinet is met Wilders. Daarvoor heeft hij in het landsbelang offers gebracht, de bereidheid getoond een brug te slaan met bestaande politieke partijen door informateurs uit hun gelederen te kiezen. 

Onderschatting Wilders

Daarmee is de keuze van Wilders goed doordacht en strategisch slim. Het is daarom zorgwekkend dat informateurs zich zo gemakkelijk laten strikken door Wilders. Het argument dat het de Tweede Kamer is die een beroep doet op de informateurs is echt onvoldoende. Immers, het is telkens de fractie van de grootste partij in de Tweede Kamer die voorafgaande aan het debat potentiële informateurs vraagt voor de functie van informateur. Er kan ook nee worden gezegd tegen een dergelijk verzoek. Dat dit niet gebeurt, getuigt van een onvoldoende verantwoordelijkheidsbesef. Wilders en de fractie van de PVV staan voor extreemrechtse politiek, bij wie de democratische rechtsstaat niet in veilige handen is. Wie deze partij salonfähig maakt, is mede verantwoordelijk voor de destabilisatie van de democratische rechtsstaat. Wie geen nee tegen Wilders zegt, laat zich voor zijn karretje spannen. Daarmee wordt er meegewerkt aan het legitimeren van Wilders extreemrechtse politieke opvattingen. Wilders heeft goed in de gaten hoe hij partijen tegen elkaar moet uitspelen, mensen voor zich moet inwinnen om er vervolgens zelf garen bij te spinnen. Het wordt tijd dat oud-politici zich niet langer laten strikken door Wilders. De stabiliteit van de democratische rechtsstaat is namelijk niet gebaat bij Wilders, integendeel hij vormt een bedreiging daarvoor. De democratie is iets om zuinig op te zijn. Echte democraten werken er niet aan mee dat de democratie politiek wordt beschadigd door types als Wilders. De medewerking aan verzoeken van Wilders om informateur te worden, geeft er blijk van dat het gevaar van Wilders nog steeds wordt onderschat. Die onderschatting is misschien nog wel gevaarlijker dan Wilders zijn verdeel en heers politiek.