Kleur bekennen

Het was de bedoeling om na de Vrije-Interpretatie: ‘Moderamen kiest tóch voor vrede’ geen nieuwe Vrije-Interpretatie meer te publiceren over de generale synode voor 3 juni 2025. Dat veranderde echter door een reactie op de laatste Vrije-Interpretatie. Daarin werd gewezen op gebeurtenissen bij de classis Den Haag, die in verband kunnen worden gebracht met en relevant zijn voor de ontwikkelingen ter synode, in het bijzonder ten aanzien van het revisieverzoek. Die gebeurtenissen kunnen als verontrustend worden aangemerkt. Tijdens de classisvergadering in Den Haag weigerden namelijk een aantal predikanten mee te doen aan een stemming over de afvaardiging naar de Particuliere Synode in verband met de situatie in het kerkverband.

Patroon

Op het eerste gezicht is er misschien niet een direct verband te leggen tussen de gebeurtenissen in de classis Den Haag en de synode, maar er lijkt sprake van een patroon. De kern van het patroon is de doelbewuste ontregeling van kerkelijke vergaderingen waardoor het kerkelijk bestuur van het kerkverband stil komt te liggen. Het kennelijke doel daarvan is om daarmee aan te tonen dat het kerkelijke  leven vastloopt, omdat een groot deel van de kerken zich niet conformeert aan de uitspraak van de synode dat de ambten slechts zijn voorbehouden aan mannen. Het twistpunt over ViA is, ondanks een recente uitspraak uit 2022 en de afwijzing van revisieverzoeken tegen die uitspraak door de huidige synode, nog steeds een splijtzwam; de minderheid kan zich niet conformeren aan het synodebesluit, terwijl de meerderheid niet bereid is om dat van de minderheid te verdragen. En het lijkt erop dat de meerderheid een kerkbreuk wil forceren, ondanks dat, tot nu toe, de diepgaande controverse nauwelijks van invloed is geweest op het functioneren van het kerkverband. De aanloop voor het forceren van een kerkbreuk  ligt bij de vorige generale synode waarin voorstellen zijn gedaan om te komen tot tucht over kerkenraden die vrouwen in het ambt hebben. Toen daarvoor onvoldoende draagvlak bestond, is geprobeerd om een modus te vinden geloofsbrieven van afgevaardigden te weigeren. Toen ook dat niet haalbaar bleek, hebben een aantal classes, zoals de classis Zwolle en Den Haag, ervoor gekozen om werkzaamheden af te schalen als gevolg van de voortdurende onenigheid over de synodale besluiten, en de onmacht van de classes om hier effectief mee om te gaan. In feite betreffen dit allemaal gebeurtenissen die lijken op sancties om kerken die van synodale besluiten afwijken te dwingen zich alsnog te houden aan de synodale besluiten of misschien hen te dwingen het kerkverband te verlaten. De vrome kwalificatie ten spijt, inhoudende dat het inhoudelijke gesprek op classis zou zijn vastgelopen en de classis daarom de aan haar opgedragen taken afschaalt, is feitelijk niets anders dan dienstweigering als pressiemiddel. 

Nieuwe fase

En in dat licht bezien, lijkt er een nieuwe fase in te zijn gegaan doordat de synode op 28 maart 2025 het besluit heeft genomen de synode voortijdig te sluiten, terwijl op woensdag 22 mei 2025 de classis Den Haag de predikanten Van Gent, Van der Staaij, Den Butter en Ruis hebben aangegeven niet aan de stemming over de afgevaardigden naar de Particuliere Synode te willen meedoen vanwege de situatie in het kerkverband. Van Gent is ook lid van het moderamen van de synode en Van der Staaij is door PS afgevaardigd naar de synode, terwijl voor alle vier geldt dat zij tot de richting van het Bewaar het Pand respectievelijk het Christelijke Gereformeerd Beraad behoren. Deze stromingen maken zich sterk voor een CGK die op klassieke wijze CGK wil zijn en dat moet kunnen voortzetten. Zij zien geen ruimte voor verdraagzaamheid, omdat hun meerderheidsstandpunt betreffende ViA wordt verabsoluteerd tot de waarheid, ondanks het feit dat het minderheidsstandpunt niet in strijd is met de Schrift, het geen ketterij betreft, en vele plaatselijke kerken behoefte hebben ambten open te stellen, omdat dit voor de plaatselijke situatie nuttig is; het is goed voor de eenheid, saamhorigheid en gehoorzaamheid aan God voor deze plaatselijke gemeenten en daarmee dienstbaar aan het Evangelie. De kerken die het meerderheidsstandpunt onderschrijven, hoeven geen nadeel te ondervinden van kerken die ambten open stellen. Bovendien hebben zij er geen enkel probleem mee dat bijvoorbeeld hun zusterkerken in Indonesië vrouwelijke ambtsdragers hebben. Daarmee wordt het onderwerp ViA onnodig op de spits geschreven. Sterker nog: de afgevaardigden ter synode, die tot voornoemde stromingen gerekend kunnen worden, zijn bereid om, in strijd met het geldende kerkrecht, in het bijzonder de kerkorde en het Huishoudelijk Reglement van de synode, te besluiten de synode te sluiten waarvan de agenda nog niet is afgewerkt. Het verwijt dat vertegenwoordigers van de beide stromingen maken aan kerken die ambten hebben opengesteld, namelijk dat zij in strijd handelen met het kerkrecht, geldt ineens niet voor henzelf, zo blijkt. Terwijl het evident is dat ze handelen in strijd met de kerkorde die ze zo hoog wensen te houden

Behoudzucht

Deze ontwikkeling, die voornamelijk wordt geïnitieerd door Bewaar het Pand en Christelijk Gereformeerd Beraad, leidt vroeg of laat tot een scheuring van het kerkverband met alle gevolgen van dien. En die gevolgen zijn wellicht het grootst voor de midden-gemeenten die een substantieel deel van de CGK zijn. Het heeft er de schijn van dat BhP en CGBeraad zich niet lijken te bekommeren over deze groep kerken, die binnen het kerkverband ook klem en verloren raken tussen voor- en tegenstanders van de openstelling van de ambten, net zoals de samenwerkings- en samenwerkende gemeenten. Het eigen streven om - zoals zij zelf zeggen - klassiek CGK te willen blijven, gaat daarmee ten koste van een groot aantal plaatselijke kerken binnen de CGK. Het lijkt erop dat alles en iedereen moet wijken voor de behoudzucht van BhP en CGBeraad; nu het hen uitkomt, mogen zelfs in strijd met  geldende de kerkorde en het geldende kerkrecht bepaalde besluiten worden genomen. Als daartegen bezwaar wordt gemaakt, blijkt het, door BhP en CGBeraad gedomineerde, moderamen in eerste instantie ook totaal niet geïnteresseerd om het revisieverzoek daarover serieus te nemen en voor te leggen aan de synode. Pas nadat een kort geding werd aangekondigd en de druk kennelijk te groot werd, onderkent het moderamen - gelukkig - dat ‘om tot het uiterste de vrede in de kerken te dienen’ alsnog het revisieverzoek aan de synode wordt voorgelegd. Desondanks baart het zorgen dat het moderamen in eerste instantie er geen enkel probleem mee lijkt te hebben gehad dat het een besluit uitvoert dat in strijd is met het kerkrecht, de rechtszekerheid en rechtsgelijkheid en tot wanorde kan leiden. Vervolgens zal dat besluit voornamelijk de midden-gemeenten treffen. Daarmee wekt het moderamen de indruk ook een eigen agenda, of eerder nog, de agenda van BhP en CGBeraad, uit te willen voeren. Het is de agenda van ontregeling en obstructie met het kennelijke doel om de voor hen onwelgevallige kerken uit het kerkverband te drukken. 

Kleur bekennen

Dit zijn stevige beschuldigingen, maar die vinden steun in de feiten. Het is van belang om het waargenomen patroon te duiden met het oog op de komende synodevergadering van 3 juni aanstaande. Dan zal immers moeten blijken wat de schriftelijke mededeling van de advocaat van het moderamen namens het moderamen echt waard blijkt te zijn. Het moderamen wil immers het revisieverzoek aan de vergadering voorleggen vanuit het motief ‘om tot het uiterste de vrede te dienen in de kerken’. Hetzelfde geldt voor de afgevaardigden; nemen zij het genoemde motief van het moderamen om het revisieverzoek voor te leggen aan de vergadering ook serieus of blijkt het niet van betekenis voor de afgevaardigden? En in het bijzonder komt de vraag op hoe de afgevaardigden, die zich rekenen tot de midden-gemeenten, zich verhouden tot de vraag of het revisieverzoek geagendeerd moet worden. Het besluit van 28 maart 2025 is namelijk aantoonbaar onkerkelijk; gaan ook deze afgevaardigden met het gekozen patroon mee om het kerkelijk leven zo veel mogelijk te ontregelen teneinde een kerkscheuring te forceren? Afgevaardigden die om formeel-procesrechtelijke redenen het revisieverzoek niet willen agenderen bekennen in ieder geval kleur; niet het belang van de vrede noch de kerkelijk orde en het zich houden aan de kerkorde - het belang van het geheel van het  kerkverband - is bepalend voor hen, maar het eigen belang prevaleert. En daarmee zou bewust een keuze worden  gemaakt voor wanorde; dat past de kerken echter niet, want onze God is geen God van wanorde, maar van vrede.