In de vorige Vrije-Interpretatie is aan de classis Zwolle van de Christelijke Gereformeerde Kerken een oproep gedaan tot verdraagzaamheid. Die roep tot verdraagzaamheid vindt steun in artikel 31 K.O. dat enerzijds de kerken wil behoeden voor independentisme en anderzijds hiërarchie. Inmiddels is duidelijk dat de oproep niet mocht baten, omdat de kerken in classis Zwolle hebben besloten om hun samenwerking op te schorten behoudens de hoogst noodzakelijke activiteiten. Door die samenwerking grotendeels op te schorten, zegt deze classisvergadering in feite uitgepraat te zijn althans niet in staat te zijn met elkaar verder te praten over controversiële punten. Hoewel het te begrijpen valt dat de classisvergadering daarom opnieuw besloten heeft de pauzeknop-methode te hanteren, wil dat niet zeggen dat het daarmee ook een goed besluit is. Het besluit is niet goed omdat daarmee de kerken in feite hun problemen voor zich uitschuiven zonder die op te lossen. Als verklaring om de activiteiten zoveel mogelijk op te schorten geeft de classis Zwolle aan dat het kerkrecht geen oplossing biedt voor de problemen waarmee de kerken in de classis Zwolle kampen.

 

Niet afdwingbaar

Die verklaring is zorgwekkend omdat het kerkrecht geen oplossingen biedt voor problemen, omdat het kerkrecht slechts een middel is om tot oplossingen van problemen te komen. En dat middel is voldoende adequaat als het kerkrecht op juiste wijze wordt begrepen en toepast. Kerkrecht is namelijk vredesrecht. Het beschrijft de orde in de plaatselijke kerken en de orde tussen de kerken onderling. Het doel van die ordening is ondermeer dat alles in goede orde verloopt zodat de verkondiging van het Evangelie niet wordt gehinderd. Het wil conflicten voorkomen en als er toch onenigheid ontstaat rechtsbescherming garanderen en een spoorboekje geven op welke wijze de problemen kunnen worden opgelost. Kenmerkend voor gereformeerd kerkrecht is dat de afspraken weliswaar verplichtingen meebrengen voor de kerken, maar dat die verplichtingen niet afdwingbaar zijn. Het kerkrecht is geen dwingend recht en zij heeft dus ook geen dwangmiddelen. Het zou in strijd zijn met het wezen van de kerk om kerkrecht en dwang met elkaar te verbinden. Dat zou leiden tot gedwongen gelovigheid; gedwongen gelovigheid is betekenisloos terwijl ook het geweten niet vatbaar is voor dwang. Om die reden kan de nakoming van kerkelijke besluiten nooit worden afgedwongen. Het kerkrecht is bedoeld om de samenwerking tussen kerken mogelijk te maken. Die samenwerking is erop gericht dat kerken elkaar vrijwillig  helpen en steunen om het Evangelie voortgang te doen vinden en elkaar te bewaren bij Schrift en belijdenis. En omdat de samenwerking vrijwillig is kan zij niet worden afgedwongen; daarmee is die samenwerking niet vrijblijvend.

 

Niet vrijblijvend

Dat de samenwerking niet vrijblijvend is, blijkt uit het feit dat de kerkorde een contract is waarbij plaatselijke kerken partij zijn. In de kerkorde hebben plaatselijke kerken onderlinge afspraken gemaakt; zoals gebruikelijk is bij elke overeenkomst zijn partijen verplicht om gemaakte afspraken na te komen. De afspraken zijn er in de kern op gericht om elkaar tot steun te zijn om kerk van Christus te zijn, het Evangelie te bewaren en uit te dragen. Het kerkrecht is vredesrecht omdat de afspraken die het kerkrecht kent alle erop gericht zijn de vrede in de kerken te bewaren en te bevorderen. De reden voor plaatselijke zelfstandige kerken om tot afspraken te komen met andere plaatselijke kerken is dat zij dezelfde uitgangspunten delen, namelijk dat de Bijbel het gezaghebbende Woord van God is zoals dat wordt verwoord in de belijdenisgeschriften. Het Woord van God verplicht plaatselijke kerken om met elkaar samen te werken. Dat is uiteraard een verplichting van geestelijke aard. De afspraken die de kerken hebben vastgelegd in de overeenkomst zijnde de kerkorde zijn wederkerige verplichtingen. Zij verplichten de afspraken over en weer na te komen. Met betrekking tot de aangegane verplichtingen moet wel goed worden onderscheiden; de verplichting tot nakoming van de gemaakte afspraken is een morele of geestelijke verplichting. Zij kan daarom nooit worden afgedwongen. Bovendien kunnen de verplichtingen niet worden afgedwongen omdat er sprake is van gelijkwaardigheid tussen de kerken. Ook blijven de plaatselijke kerken te allen tijde zelfstandige kerken. De kerkorde bevat afspraken die de zelfstandigheid waarborgen, maar zij bevat ook afspraken over het delen van verantwoordelijkheid; er zijn zelfs afspraken waarbij plaatselijke kerken hebben afgesproken dat zij hun eigen bevoegdheden niet gebruiken zonder medewerking van de andere kerken. Dat zijn bijvoorbeeld afspraken die rechtszekerheid en rechtsgelijkheid binnen de kerken te bevorderen en plaatselijke kerken te beschermen tegen willekeur en machtsmisbruik. Bovendien maken kerken op die manier gebruik van de wijsheid, kunde en het advies van andere kerken wat de zorgvuldigheid bij besluitvorming van plaatselijke kerken verbeterd. 

 

Tegen independentisme 

De kerkorde is dus vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Zij heeft een verplichtend karakter, maar die verplichtingen kunnen niet worden afgedwongen. Eén van de artikelen van de kerkorde betreft artikel 31 K.O.; dit artikel schrijft voor hoe en onder welke  voorwaarden de kerken bindende besluiten kunnen nemen. De kerken hebben samen afgesproken dat besluiten zoveel mogelijk met eenparigheid worden genomen, maar in ieder geval bij meerderheid van stemmen als eenparigheid niet mogelijk blijkt te zijn. Het artikel drukt uit dat de afspraken die kerken met elkaar maken niet vrijblijvend zijn, maar een verplichtend karakter hebben. Daarmee zijn plaatselijke kerken gebonden aan besluiten. Daarmee keert artikel 31 K.O. zich tegen de gedachte dat plaatselijke kerken onafhankelijk zouden zijn ten opzichte van elkaar. Iedere gedachte aan independentisme is daarmee door de kerken uitgesloten. Independentisme is de richting die als kenmerk heeft dat ze  ervan uitgaat dat elke gelovige individueel of in groepsverband onder rechtstreeks gezag van Christus staat zonder tussenkomst van andere instanties zoals een kerk of kerkenraad. Een lichtere vorm van independentisme is de opvatting dat plaatselijke kerken onafhankelijk zijn van het kerkverband, omdat zij onder direct gezag van Christus zelf staan en daarom niet gebonden zijn aan afspraken waarmee zij het niet eens zijn. In zijn cursus bij kaarslicht over kerkrecht en kerkverband zegt Professor Schilder in dit verband: “wanneer een vergadering samenkomt en iets besluit, heeft iedereen het beslotene te handhaven en uit te voeren. Zo is de regel. Men mag niet zeggen: ik ben het met de besluiten niet eens, ik vind ze onredelijk, daarom houd ik mij er niet aan. Op deze manier zou de regering der kerk onmogelijk zijn. Daarom staat in artikel 31: wij houden ons aan de besluiten, ook als wijzelf ertegen zijn geweest. Dit keert zich tegen het independentisme”

 

Tegen hiërarchie

Echter, de gebondenheid aan meerderheidsbesluiten is niet onbegrensd. Naast het feit dat artikel 31 K.O. het kerkverband beschermd tegen besluiteloosheid die voortkomt uit een drang naar independentisme, keert het artikel zich ook tegen iedere vorm van hiërarchie. Over hiërarchie zegt Schilder: “Hiërarchie betekent: regering van heilige personen. In engere zin: regering van mensen die zeggen: ik heb een macht die ik aan de plaatselijke kerken opleg; zij hebben te gehoorzamen en geen kerk mag gehoorzaamheid weigeren. Geeft de kerk zich aan de hiërarchie over, dan vervalt de kerk in die zonde - door de belijdenis een kenmerk van de valse kerk genoemd - het aan zichzelf en zijn eigen voorschriften meer macht toekennen dan aan Gods Woord en het vervolgen van hen die zichzelf daaraan niet conformeren”. Om deze reden bepaalt artikel 31 K.O. tegelijkertijd dat gebondenheid aan kerkelijke besluiten ontbreekt als die besluiten in strijd zijn met Gods Woord, het belijden van de kerk of de kerkorde. De tenzij-bepaling ontslaat plaatselijke kerken aan gebondenheid aan besluiten. Besluiten die strijden met Gods Woord, het belijden van de kerk of de kerkorde hebben dan geen rechtskracht. Een plaatselijke kerk die zegt dat een besluit in strijd is met Gods Woord, het belijden van de kerk of de kerkorde, zegt niet, zoals Professor Rutgers dat uitdrukte, dat zij de waarheid aan haar zijde heeft, maar dat hij een rechtvaardigingsgrond heeft om zich niet aan het besluit gebonden te achten, omdat hij anders tegen Gods Woord, tegen zijn geweten zou handelen. Op grond van deze bepaling in de kerkorde hoeft de plaatselijke kerk zich niet te onderwerpen aan meerderheidsbesluiten, omdat zij daartoe kerkrechtelijk niet is gebonden. 

 

Verdraagzaamheid

Het had op daarom op de weg van de classis Zwolle gelegen om uit te spreken dat zij het verdraagt dat het voor de Zwolse kerk bewezen is dat  de besluiten over vrouw en ambt en homoseksualiteit in strijd zijn met Gods Woord en het belijden van de kerk  en daarom voor haar als gewetensbezwaren gelden. Daarmee wordt recht gedaan aan het gereformeerde kerkrecht waarin kerken gebonden zijn aan synodebesluiten, tenzij dat ingaat tegen het geweten van die kerken. De kerken respecteren daarmee de zelfstandigheid van de kerk en hun vrijwillige deelname aan het kerkverband, maar drukken tegelijk ermee uit dat het samenwerken van de kerken van geestelijke aard is, namelijk de gezamenlijke overtuiging dat de kerken aan elkaar verbonden zijn vanwege hun gezamenlijk geloof en belijden. Bovendien geeft dat er blijk van dat de kerken van de classis zich niet willen bezondigen aan het afdwingen van het nakomen van de besluiten, omdat hiërarchie en dwang altijd in strijd zijn met de kerkorde en het kerkrecht. Een dergelijk besluit zou het geestelijke klimaat op classis hebben verbeterd, omdat het wanorde tegen gaat en de vrede bevordert. Dat is in overeenstemming met de aard, doel en de regels van het kerkrecht en past in de stijl van het koninkrijk, omdat God geen van wanorde is, maar van vrede.

Subscribe for updates on all content.

Protected by Spam Master

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
Protected by Spam Master

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
Protected by Spam Master