Evangelie en man/vrouw in de Bijbel
De geschiedenis van de geboorte van Simson (Rechters 13) geeft enige aanwijzingen over de huwelijkse relatie tussen man en vrouw die ons te denken moeten geven. De vrouw van Manoach, de moeder van de latere Simson is onvruchtbaar. Deze vrouw krijgt de aankondiging van de Engel van de Heer(!) dat ze zwanger zal worden en een zoon zal baren die ‘een begin zal maken met de bevrijding van Israël’. Haar man gelooft niet dat haar moederschoot open zal gaan en dat ze een kind dat aan God gewijd is (een Nazireeër) zal baren. Daarin lijkt Manoah op Zacharias die de boodschap van Gabriël niet geloofde dat zijn vrouw een Nazireeër kind zou krijgen dat Johannes genoemd zou moeten worden, wat nog een heel ding was (Lucas 1:57-63). Zijn leven stond op den duur in het teken van profeet en wegbereider zijn voor de Messias (Lucas 3:1-20). Het volk noemde hem Johannes de Doper.
Ook Jozef zal ongetwijfeld gehoord hebben van Maria welke blijde boodschap haar verkondigd is en dat zij dat met heel haar hart geloofde. Jozef liet zich door haar getuigenis niet overtuigen. De Bijbel zegt dat hij rechtschapen was en in stilte wilde scheiden. Maar misschien wel omdat hij zo rechtschapen (orthodox in leer en leven) was, zag hij als enige uitweg dat hij Maria moest verlaten en wilde haar laten zitten met haar zwangerschap. Er moest een engel van de Heer aan te pas komen om hem van dat plan te weerhouden. Manoah en Zacharias en Jozef geven geen gehoor aan het evangelie. Ze lijken op de discipelen die het getuigenis van de vrouwen niet geloofden dat de schoot van het graf het leven had gegeven aan de Zoon van God, de ware Nazireeër. De leerlingen geloofden niets van het getuigenis van de vrouwen over de bewijzen van Jezus’ opstanding. Terwijl Maria Magdalena toch door de Opgestane Heer tot de elf apostelen werd gezonden met de boodschap om de opstanding van Jezus aan hen te berichten, apostola apostolorum. En ook Tomas en de Emmaüsgangers laten zich maar moeilijk overtuigen van het evangelie van de Opstanding. Jezus zelf moet er aan te pas komen voordat deze drie mannen zich laten overtuigen.
Vrouwen in het OT en NT (de jongvolwassen vrouw Maria uit Nazaret is wel het duidelijkste voorbeeld, Lucas 1:38) hebben het evangelie vaak beter begrepen en sneller doorgegeven dan de mannen. Dat is toch wel een merkwaardig aspect in de Bijbel in het licht van de kerkelijke M/V discussies. Zoveel theologen en kerkelijke leiders die dit allemaal natuurlijk niet ontkennen maar daar geen enkele waarde aan lijken toe te (willen) kennen. Maar omdat het doorgaans mannen zijn die zo reageren is hier sprake van een zeer Bijbels patroon. Ook de geschiedenis van de geboorte van Samuel geeft aspecten die te denken geven op dit punt. De mannen die er toe zouden moeten doen: echtgenoot Elkana en priester Eli geven eerst niet thuis bij de kinderloze Hanna. Verder is de overeenkomst tussen de lofzang van Hanna en de lofzang van Maria natuurlijk niet zonder betekenis. Er zijn weinig profeten die de profetische heilshoogte van deze twee vrouwen bereikt hebben. Maar als alle aandacht in de Bijbel voor de leidende geestelijke rol van de vrouw, in de klassieke kerkelijke discussies steevast als uitzonderingen beschouwd worden die de regel bevestigt, ben je hermeneutisch bevooroordeeld bezig.
Dat Paulus het huwelijk ziet als een geheimenis wat ziet op Christus en de gemeente (Ef.5:21-33) en daar ook het gezag tussen man en vrouw bij haalt maakt het voor de patriarchale manier van denken wel heel voor de hand liggend om over hoofd en helper zijn op een cultuurbepaalde patriarchale manier te denken. Dan wordt het blijkbaar belangrijk om het mannelijke gezag te laten gelden. Dan raken noties als Efeziërs 5:21 en 25 al snel buiten beeld: Aanvaard elkaars gezag uit eerbied voor Christus. (….) Mannen hebt u vrouw lief, zoals Christus de kerk heeft liefgehad en zich voor haar heeft prijsgegeven. En je vergeet mogelijk al snel dat de aanwijzingen van Efeziërs 4:22 - 5:5 óók van toepassing zijn op het christelijke huwelijksleven.
De focus van sommige mannen op het gezag (‘moeten’) dragen over hun vrouw en kinderen is bijna potsierlijk. Zeker als je nagaat dat de moeders doorgaans veel belangrijker zijn voor de (geloofs)opvoeding van de kinderen dan de vaders, zouden mannen hun vrouwen meer respect verschuldigd mogen zijn dan ze doorgaans opbrengen. Je kunt als man Spreuken 31:10-31 wel voorlezen op je huwelijksjubileum, maar heb je je vrouw ook de ruimte gegeven die Spreuken 31 de vrouw geeft?
Waar komt toch die occupatie met ‘heersen’ en ‘leiding geven’ vandaan als het gaat om de rol van de man in het huwelijk en in de kerk? Inderdaad gebruikt de Bijbel vaak de termen heerser en heersen, maar dat is het Nederlandse woord, met wellicht de Nederlandse gevoelswaarde. Jezus heeft over heersers en leiders ooit een belangrijk ding gezegd: Jezus riep hen (zijn leerlingen) bij zich en zei: ‘Jullie weten dat heersers hun volken onderdrukken en dat leiders hun macht misbruiken. Zo mag het bij jullie niet gaan. Wie van jullie de belangrijkste wil zijn, moet dienaar van de anderen zijn, en wie van jullie de eerste wil zijn, moet slaaf van de anderen zijn – zoals de Mensenzoon niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen’. (Mat 20:25-28). In de NBV21 staat hetgeen Jezus zei tussen hoge komma’s. Dit suggereert dat Mattheus hier een letterlijk citaat van Jezus geeft. Eigenlijk lijkt dit citaat heel veel op de aanwijzing van Paulus hoe de man met zijn vrouw om moet gaan: Mannen hebt uw vrouw lief, zoals Christus de kerk heeft liefgehad en zich voor haar heeft prijsgegeven (Ef 5:25). Dus hoog opgeven van de leidende en bepalende rol die Adam gekregen zou hebben (en daarmee op alle mannen zou zijn overgegaan) vindt weinig steun in de rest van de Bijbel.
Leiding geven volgens de stijl van Jezus en Paulus heeft niets te maken met boven de ander gesteld zijn, maar je gedragen als ondergeschikte. Heeft ook niets te maken met beslissen en bepalen maar alles met liefhebben en dienen. Het dienend leiderschap is niet door Westerse bedrijfskundige denkers uitgevonden maar door de Bijbel. Wie zich voor de man/vrouw verhouding in huwelijk, kerk, staat en maatschappij beroept op de zogenaamde scheppingsorde – zoals sommigen doen- veronachtzaamt de leer van Christus. De veel geprezen christelijke samenleving die door de secularisatie teloor is gegaan, was op het punt van de macht van de mannen in Staat en Maatschappij helemaal niet zo christelijk. De emancipatie van de vrouw en de arbeider zou je kunnen zien als de onbetaalde rekening van het klassieke christendom. Op dat punt zijn de kerken van de Reformatie weinig tot niets beter dan de Rooms Katholieke kerk waar ze zich van losgemaakt heeft.
Reactie toevoegen